شپش سر نوعی حشره ریز و بدون بال است. آنها در میان موهای انسان زندگی و رشد نموده و از خون پوست سر انسان تغذیه می‌کنند. شپش سر یک مشکل رایج به خصوص برای کودکان است. آنها به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند و گاهی اوقات از بین بردن آنها دشوار است. نیش آنها می تواند باعث خارش و تحریک پوست سر کودک شود و خاراندن آن می تواند منجر به عفونت گردد.
شپش سر آزاردهنده است، اما خطرناک نیست و باعث گسترش بیماری نمی‌شود. برخلاف تصور عموم ظهور و پیدایش آنها لزوماً مبنی بر بهداشت ضعیف نیست. شپش سر به خون نیاز دارد و برای آنها اهمیتی ندارد که آیا این خون از فردی تمیز است یا کثیف.
از آن جایی که شپش به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود، حتما باید نسبت به درمان اهمیت داده شود و با این که درمان شپش در منزل انجام می‌شود، اما آن چه که اهمیت دارد این است که درمان با توصیه و مشورت پزشک پیش برود. چرا که عدم درمان یا اقدامات درمانی نامناسب می تواند آلودگی مجدد با شپش را به همراه داشته باشد.
علائم و نشانه های شپش سر چیست؟
شپش سر هرچقدر کوچک باشد باز هم قابل مشاهده است.
تخم شپش یا (نیت):
نیت‌ها قبل از بیرون آمدن مانند نقاط ریز زرد، خرمایی یا قهوه‌ای به نظر می‌رسند. تخم شپش بر روی ساقه‌های مو نزدیک به پوست سر قرار می‌گیرد، جایی که دما برای گرم نگه داشتن این تخم‌ها و بیرون آمدن آنها مناسب است. این نقطه‌ها و جوش‌ها کمی شبیه شوره سر هستند، اما با مسواک زدن یا تکان دادن آنها از بین نمی‌روند.
اگر کودکی شپش سر گسترده و زیادی داشته باشد، مشاهده شپش در موها غالباً شامل شپش‌های زنده است که روی پوست سر می‌خزند. تخم‌های شپش ۱ تا ۲ هفته پس از تخمگذاری بیرون می‌آیند. پس از تخمگذاری، پوسته باقی مانده سفید یا شفاف به نظر می‌رسد و به ساقه مو چسبیده می‌ماند. این زمانی است که تشخیص آنها راحت‌تر است، زیرا موها بلندتر می‌شوند و پوسته از پوست سر دور می‌شود.
شپش بچه:
شپش بالغ بزرگ‌تر از دانه کنجد نیست و رنگ سفید مایل به خاکستری یا خرمایی دارد. این پوره‌ها کوچک‌تر هستند و حدود ۱ تا ۲ هفته پس از بیرون آمدن به شپش بالغ تبدیل می‌شوند. این چرخه زندگی تقریباً هر ۳ هفته یکبار در آنها تکرار می‌شود. بیشتر شپش‌ها چندین بار در روز از خون تغذیه نموده و می‌توانند تا ۲ روز در پوست سر زنده بمانند.
خراشیدن:
با گزند شپش احساس خارش ایجاد می شود. این به دلیل واکنش به بزاق شپش است. اما خارش همیشه بلافاصله شروع نمی‌شود و بستگی به میزان حساسیت پوست سر کودک به شپش دارد. ممکن است هفته‌ها طول بکشد تا بچه‌های مبتلا به شپش شروع به خاراندن سرشان کنند. با این حال، ممکن است از چیزهایی که روی سرشان حس غلغلک یا حرکت ایجاد می‌کند شکایت کنند.
برجستگی‌های قرمز کوچک یا زخم‌های ناشی از خراشیدن:
برخی از کودکان در اثر خاراندن دچار تحریک خفیف می‌شوند، اما در برخی دیگر ممکن است راش‌های آزاردهنده ایجاد شود. خاراندن زیاد می‌تواند منجر به عفونت باکتریایی شود. مراقب غدد لنفاوی متورم در پشت یا جلوی گردن و پوست قرمز و حساس باشید زیرا ممکن است پوسته و ترشح داشته باشد. پزشکان غالباً عفونت پوستی را با آنتی بیوتیک درمان می‌کنند.
چگونه از وجود شپش سر در کودکانمان اطمینان حاصل کنیم؟
شپش را می‌توانید روی پوست سر، پشت گوش و اطراف گردن مشاهده نمایید. به ندرت پیش می‌آید که شپش در مژه یا ابرو باشد.
یافتن پوره یا شپش بالغ ممکن است سخت باشد. معمولا تعدادشان زیاد نیست و سریع حرکت می‌کنند. به دنبال گره‌های چسبیده به موهای نزدیک پوست سر باشید. آنها می‌توانند شبیه شوره سر یا خاک باشند. برای تفکیک آنها، با استفاده از نور کافی انگشتان خود را بر روی لکه‌ها بکشید، سپس متوجه می‌شوید شوره و کثیفی را می توان از بین برد، اما نیش‌ها گیر می‌کنند.
بهترین راه برای بررسی سر فرزندتان استفاده از یک شانه با دندانه ظریف یا شانه مخصوص شپش روی موهای خیس است. بهتر است کمی نرم کننده استفاده کنید و سپس موها را در قسمت‌های بسیار کوچک شانه نمایید. معمولاً شپش‌ها بر روی دندانه شانه قابل مشاهده هستند.
درمان شپش سر در کودکان:
- دارو درمانی
- برداشت شپش ها با استفاده از دست
دارو:
این روش معمولاً با استفاده از شامپوهای دارویی، کرم و لوسیون‌های دارویی صورت می‌گیرد. ممکن است این داروها بدون نسخه (OTC) یا داروهای تجویزی باشند. اگر نسخه OTC را تهیه کردید، با مشورت با پزشک مطمئن شوید که برای سن کودکتان مناسب است. زیرا بعضی از شامپوهای بدون نسخه برای کودکان ۲ ماهه هم مناسب هستند، اما برخی دیگر فقط برای کودکان ۲ سال و بالاتر بی‌خطر هستند.
در برخی مناطق، شپش نسبت به برخی داروها مقاومت نشان داده می‌دهد. در این شرایط باید از پزشک یا داروساز خود بخواهید که دارویی که در منطقه شما موثر است را توصیه کند. پزشک همچنین می‌تواند شامپو یا لوسیون دارویی تجویز کند. برای شپش‌های بسیار مقاوم، پزشک ممکن است مصرف خوراکی دارو را توصیه کند.
حذف با دست:
اگر دارو به طور کامل کودک شما را از شر شپش خلاص نکرده باشد، می‌توانید آنها را با دست از بین ببرید. این بهترین گزینه و روش برای کودکان ۲ ماهه یا کوچک‌تر است که تا جای امکان نباید با استفاده از دارو درمان شوند.
برای انجام این کار، هر ۳ یا ۴ روز یک بار به مدت ۳ هفته پس از مشاهده آخرین شپش زنده، از یک شانه دندانه ظریف روی موهای مرطوب و نرم شده استفاده کنید. خیس کردن موها به طور موقت از حرکت شپش جلوگیری می‌کند و نرم کننده باعث می‌شود شانه زدن موها راحت تر شود.
چند کار مهم که نباید انجام دهید:
بعد از استفاده داروها به هیچ عنوان از سشوار استفاده نکنید. از اسپری‌های آفت کش و روغن‌های ضروری (مانند روغن یلانگ یلانگ یا روغن درخت چای) برای درمان شپش روی پوست سر استفاده نکنید. این ترکیبات می‌توانند واکنش‌های پوستی آلرژیک ایجاد کنند و توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) هم تایید نشده‌اند. هرگز از مواد شیمیایی قابل اشتعال مانند بنزین یا نفت سفید برای از بین بردن شپش استفاده نکنید.
نکات ایمنی در درمان شپش سر در کودکان:
- بعد از درمان، به هیچ عنوان از سشوار برای خشک کردن پوست سر استفاده نکنید، چرا که برخی از این درمان‌ها قابل اشتعال هستند و می‌توانند آتش بگیرند.
- از روغن‌ها و وازلین استفاده نکنید، چرا که می‌توانند واکنش‌های پوستی آلرژیک را ایجاد کنند، به علاوه این که مورد تائید سازمان غذا و دارو آمریکا نیز نیستند.
- به هیچ عنوان از مواد شیمیایی نباید استفاده شود.
- ممکن است بسته به شیوع شپش در کودک، نیاز به تکرار درمان باشد و بالطبع، طول دوره درمان نیز بیشتر خواهد شد. در این صورت، حتما با پزشک مشورت داشته باشید.
- برای ریشه کن شدن کامل شپش سر، نیاز است محیط خانه و وسایلی مانند ملحفه، روبالشتی، حوله و لباس‌هایی که کودک از آنها استفاده می‌کند، ضدعفونی شوند. نیازی نیست این وسایل دور انداخته شوند، بلکه کافی است آنها را با آب داغ بشویید و با حرارت بالا خشک کنید و یا از اسپری ضد شپش از داروخانه تهیه کنید و با اسپری کردن بر روی وسایل دیگر احتیاجی به شستن نیست.
- آموزش باید به کودکان داده شود که تا زمان کامل نشدن درمان و از بین نرفتن شپش‌ها، از برقراری تماس مستقیم با دیگران خودداری کنند و از وسایل مشترک یکدیگر مانند برس، شانه، بالشت یا مقنعه استفاده نکنند.
- اگر کودک شما خارش دارد و سر خود را می‌خراشد، اما مطمئن نیستید که این شپش ناشی از شپش است با مراجعه به پزشک از این امر مطمئن شوید.
سایت فروشگاه اعلایی علاوه بر فروش کتاب‌های آموزنده و سرگرم کننده، دارای لوازم تحریر با کیفیت و بازی‌های متنوع فکری برای کودکان می‌باشد. و مفتخر است به اینکه برای مادران مهربان و دلسوز سرزمین عزیزمان ایران، نیز مطالب ارزشمندی منتشر می‌کند.
خواهشمندیم ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال بفرمایید، و نظرات دل گرم کننده و پیشنهادات و انتقادات شما در کنار ما قوت قلبی است که ما را به سوی بهتر شدن هدایت می‌کند.🌹